Neden inç kullanılır, inç nedir?

Dünya üzerinde öyle bir millet düşünün ki, tüm dünyanın kullandığından farklı bir ölçü sistemi kullansın ve bu konuda ki inatçı tavrı ile mühendislik alanında dünyanın birçok yerinden farklı ölçüler, farklı birimler ile çalışsın fakat tüm bu inatçılık sonunda tüm dünyaya kendi birim sistemini kullandırsın, bilimdeki üstünlüğü ile de kendi kaynaklarından diğer milletlerin yararlanabilmesi için kullanmalarını zorunlu kılsın, işte bu millet: İngiliz milletidir.

Bundan yıllar yıllar önceydi, sanayi devriminin öncüsü İngilizler, sanayinin tüm kollarında kullanılan, mühendislik alanında yeni bir makinenin geliştirilmesi aşamasında önceki ölçülerden, bu ölçülere göre üretilen boru, cıvata ve benzeri makine elemanlarından standartlaşmış bir şekilde yararlanmak için bir arayış içerisine girdiler, “ne yapsak, ne yapsak” diye düşünürken bir rivayete göre en önemli, en değer verdikleri kişinin yani kraliçeleri 1.Elizabeth’in parmağının ucu ile ilk ekleme kadar olan uzunluğu 1 inç olarak kabul ettiler. Bu yüzdendir ki inç olarak nitelendirilen bu uzunluk ölçüsü Türkçe’ye “parmak” olarak geçmiştir.

Daha sonra İngiltere_2 olarak adlandırılabilecek 13 İngiliz kolonisinin kimsenin bilmediği, kızıldereliler ile dolu bir adaya yerleşmesi sonucunda oluşturduğu ve günümüzde dünyanın “süper gücü” diye nitelendirilen Amerika ve  hemen bitişiğindeki Kanada da bu ölçü sistemini kabullendiler.

SI birim sisteminden daha yaşlı

Öyle inç deyip, sadece birkaç ülke kullanıyor deyip geçmeyin, inç günümüzde tüm dünyada kullanmak üzere 1960 yılında tamamlanmış ve Ağırlıklar ve Ölçümler konferansında kabul edilmiş SI birim sisteminden daha yaşlıdır.

SI Birim sistemi ağırlık olarak kilogram, uzunluk olarak metre, zaman için saniye, elektrik akımı için amper, sıcaklık için kelvin ve ışık şiddeti için ise kandela kullanılan, tüm dünyanın kabul ettiği standartlaştırılmış ölçü sistemidir. Türkiye ise Atatürk zamanında 1931 yılında “arşın,
endaze,rubu” gibi Osmanlı zamanı ölçü birimlerinden tüm dünyanın kullandığı SI birim sistemine geçmiştir.

1958 yılında Birleşik Devletler ve İngiliz Milletler Topluluğu’na üye devletler tarafından “Kraliyet Sistemi” olarak kabul edilmiştir.

Dolar gibi değil, her zaman 2,54!

Biraz manidar oldu ama bu İngilizlerin ve Amerikalıların tüm dünyadan farklı olarak kullandığı para birimi dolar gibi nankör bir ölçü birimi değildir, sürekli sabittir. 2,54 santim 1 inç olarak karşılık gelmektedir.

1,2,3,4… şeklinde devam eden birim sistemimiz bundan 50 sene kadar önce sahip olduğumuz el parmaklarının sayısı kadar yani 10 tane olmak üzere onluk sisteme dökülmüştür. Yani 10,20,30,100,1000,10000 şeklinde devam eden birim sistemimiz, insan oğlunun en iyi şekilde algılayabileceği şekilde dizayn edilmiştir, hiç düşündünüz mü ya elimizde 8 parmak olsaydı? Bu durumda sayılar 8, 16, 24,… şeklinde devam edecekti aynı bilgisayarlarda byte sisteminde 8,16,32,64,128 gibi farklı, karmaşık, akla ve mantığa algılaması zor gelen bir sistem olurdu.

Aslında inç’in dahil olduğu Kraliyet, Emperyal sistem durum tam da bir elin parmağının 8 tane olması gibidir, 10 parmak metrik sisteme alışmış bir insanın aklına, mantığına zor yatar. Bu yüzden metrik sistemde rahatça ondalık olarak ifade edebildiğimiz ölçüleri, kraliyet sisteminde ifade etmek zordur. Bunun en doğal sebeplerinden biri kraliyet sisteminde 3/4, 7/8, 1, 2/3 vb. şeklinde oran olarak yaygınlaşmış ölçü sabitleridir.

Metrik sistem ile kraliyet sistemi arasında 2,54 gibi absürt bir fark olması, biz mühendisleri de derinden etkiliyor, bir birimi dönüştürürken 2 ile çarpmak farklı, 2,54 ile çarpmak farklı bir olaydır. Bu yüzdendir ki, 1,22 inç, 1,68 inç gibi küsuratlı inç değerleri metrik sisteme çevrilirken karşımıza 3,0988 gibi absürt ondalıklı sayılar çıkar ve maalesef İngiliz standartlarına göre dizayn edilmiş bir projeyi ülkemizde veya metrik sistemi kullanan bir başka ülkede imal etmek istersek, sürekli böyle küsuratlı değerler ile uğraşmak zorunda kalırız. bunun önüne geçmek için birçok değer projelendirilirken 3/4 inç, 1/2 inç yani parmak şeklinde standart ölçülerde ilerlemeye gayret gösterilir.

Hiç bir kenarı 6’5” ve diğer kenarı 4’5” olan bir dikdörtgenin ölçülerini gözünüzde hayal edebiliyor musunuz?

Amerika’da, İngiltere’de metre kullanılmıyor mu?

Tabi ki kullanılıyor ama sadece sözde. Amerika Birleşik devletleri ve İngilitere, tüm dünyanın metrik sisteme geçmesi ile kendilerinin bizzat ürettiği ve sanayi kollarında, mühendislikte kullandıkları inç,yard,foot gibi ölçü birimlerini metre,kilogram vb. birimleri ile değiştirmek ile yüz yüze gelmiştir fakat her şeyde olduğu gibi bu ikilemde de tüm dünyaya onlar ile aynı tarafta olduğunu ve aynı değerleri kabullendiğini göstermiş fakat uygulamamıştır.

Yani kanun olarak Amerika’da ve İngiltere’de bugün metrik sistem kabul edilmiştir fakat halen birçok mühendislik projelerinde, sanayi alanında, inç birimi, bir diğer yasaya dayanarak devam ettirilmektedir.

İngiltere, yıkılmaz inadını son zamanlarda SI birim sisteminin daha anlaşılır ve daha sade olması nedeni ile yıkmaya başlamıştır, artık yavaş yavaş metre, kilogram gibi değerleri günlük hayatta daha çok yer vermeye başlamış fakat Amerika’nın büyük bir çoğunluğunda halen daha inç,food,yarda gibi ölçülerin kullanılması Kraliyet sistemini günümüzde de görmezden gelinemez bir birim sistemi yapmaktadır.