Mühendislikte, kalite yönetimi ve kaynakların ekonomik, efektif olarak kullanılması büyük önem arz etmektedir. Bu yüzden geçmiş deneyimlerden ve kalıplaşmış yöntemlerden yola çıkarak kaliteyi elde etmenin 7 temel yöntemi ortaya konmuştur. Bu yedi temel yöntem; Kontrol çizelgeleri, histogramlar, pareto diyagramı, serpilme diyagrami, akış diyagramı, kontrol diyagramları ve üstünde duracağımız Ishikawa Balık Kılçığı yöntemidir.
Balık Kılçığı Diyagramı
Balıklarla pek bir alakası olmayan bu diyagram aşağıdaki resimde de görebileceğiniz üzere bir balık kılçığını andırır. 1934 yılında kalite yönetimi üzerine uzun yıllar çalışmış olan ve diyagrama ismini veren Dr. Kaoru Ishikawa tarafından Tokyo Üniversitesi’nde geliştirilmiştir. Aynı zamanda Ishikawa Diyagramı da denilen bu diyagramın Fishikawa şeklinde de kullanıldığı görülebilir.
Temel maksadı, problemlerin çözümünde göz önüne alınması gereken faktörlerin kategorize edilmesi ve tek bir tabloda görülmesidir. Mühendislik açısından mühendislik ürünün ortaya koyarken problemlerini geniş bir bakış açısı ile analiz edilmesini ve daima göz önünde bulunmasını sağlayarak mühendislik ürünlerinin üretim sürecinde kaliteyi arttır. Etkin bir kalite yönetimi sağlar.
İshikawa Yönteminin Temel Faktörleri
- İnsan: Sürece dahil olan kişiler, topluluklardır. Bu kişi ve topluluklar probleme sebep olan davranışların kaynağıdır. Arabalardaki yüksek yakıt tüketiminin bir sebebinin kullanıcının agresif kullanım alışkanlığı olması bu faktöre örnektir.
- Yöntem / Metotlar: Kötü burger üretiminde kusurlu bir tarifin kullanılması gibi üretimde kullanılan yöntemlerin usül ve teknik, teorik yönden sıkıntılarının incelendiği başlıktır.
- Ortam: Yemeklerin çok sıcak bir ortamda olması üretim kalitesini etkiler şeklinde yapılan bir kalite yorumunda ortam sıcaklığı bir ortam değerlendirmesidir. Veya fren kaynaklı kazalarda arabaların yağışlı bir iklime sahip bölgelerde kullanılması.
- Materyal: Köfte üreten bir firmanın, köftelerinde kalitesiz kıyma kullanması, kalitesiz et kullanması bu faktörün incelenmesine örnektir.
- Ekipman: Yağışlı bir iklimde kalitesiz, D tipi yol tutuşuna sahip bir lastik kullanmanın değerlendirilmesi bu faktöre örnektir.
- Yönetim: Burger üretimi örneğinde olduğu gibi müşteri taleplerini karşılayacak doğru zamanlama sisteminin kullanılmaması gibi durumlar bu faktörün incelenmesine örnektir.
İshikawa, Balık Kılçığı Yöntemine Bir Örnek
Farklı örnekler üzerinden faktörleri açıklamak biraz zor olsa gerek fakat tek bir sorun üzerine odaklanırsak, yıllar önce Kauro Ishikawa’nın kalite yönetimi için oluşturmuş olduğu bu diyagramı daha iyi bir şekilde algılayabiliriz.
Şimdi, bir araştırma geliştirme ( ar-ge ) şirketinde görev yapan, araçların yakıt verimini arttırmak üzerine çalışmalar yapan bir mühendis olduğumuzu düşünelim ve bu diyagramı kullanıcı, materyal, yöntemler, ortamlar, ekipman ve yönetim bazında inceleyelim.
